اداره کل دامپزشکی استان کردستان

شرایط و نکات لازم در انتخاب مکان برای یک زنبورستان خوب (ویژه زنبورداران)
تهیه و تنظیم: دکتر عبدالرحمن رستمی (رئیس شبکه دامپزشکی شهرستان مریوان)

یک زنبورستان مطلوب بایستی در مکانی با خصوصیات زیر مستقر شود:
1. روباز و آفتابگیر و حتی الامکان دور دست و خارج از مجاورت با مردم باشد.
2. کندوها روی سکو قرار گیرند تا در آنها تهویه و زهکشی به خوبی انجام شود.
3. منبع آب سالم در نزدیکی زنبورستان وجود داشته باشد.
4. در مجاورت منابع غنی گرده و شهد گیاهان گلدار باشد و منطقه از نظر پوشش گیاهی غنی باشد.
5. سوراخ پرواز کندوها بایستی پشت به باد یا خلاف جهت باد باشد.
6. بهتر است محل زنبورستان بادخیز نباشد.
7. اتاقی برای نگهداری وسایل زنبورداری در زنبورستان وجود داشته باشد.
8. محل زنبورستان بایستی دور از مناطق پرتردد باشد زیرا برخی از مردم از زنبور می‌ترسند و بعضی نیز ممکن است برای خسارت زدن به زنبوردار به کندوها آسیب برسانند. (این دسته بیشتر کسانی هستند که از زنبور هراس دارند و وجود کندوهای زنبور را در مجاورت محل زندگی، مخل آسایش خود می‌پندارند و با خسارت زدن عمدی به کندوها مایلند زنبوردار را مجبور به انتقال کندوهای خود کنند، کندوها بخصوص برای شیطنت بچه‌ها وسوسه انگیزند، بچه‌ها دوست دارند با دستکاری کندوها و عصبانی کردن زنبورها رفتار زنبورها را تجربه کنند.)
9. سوراخ پرواز کندوها در یک جهت نباشد، زیرا ممکن است زنبورهای یک کندو به کندوی دیگر رفته و خطر انتشار بیماری و آفات را افزایش دهند؛ بنابراین بهتر است سوراخ پرواز کندوها نسبت به هم، زاویه‌ای داشته باشد و در همه حال برخلاف جهت وزش باد قرارگیرند، زیرا زنبورها سرما را به خوبی تحمل می‌کنند ولی کوران هوا به داخل کندو برای آنها کشنده است.
10. کندوها باید در محلی باشند که دسترسی در تمام فصول سال جهت انجام تعمیرات، بازدید، بازرسی و... میسر باشد.
11. از مناطق با رطوبت بیش از حد دوری کنید: مناطق با رطوبت بیش از حد باعث ایجاد بیماری در زنبورعسل می‌شود.
12. جهت ورودی کندو رو به شرق یا جنوب شرقی باشد، جهت تابیدن نور آفتاب صبحگاهی به جلوی کندو و گرم کردن آن و تحریک زنبوران جهت خارج شدن از کندو
13. فاصله مناسب از رودخانه‌ها و محل‌های احتمالی وقوع سیل رعایت شود.
14. توجه به بهداشت منطقه زنبورستان و اهمیت آن؛ جهت رعایت پروتکل‌های بهداشتی و پیشگیری از بیماری‌های زنبورعسل، بهداشتی بودن منطقه نگهداری کندوها بسیار حائز اهمیت است.
15. آلودگی‌های صوتی و بوهای نامطلوب؛ مکان استقرار زنبورستان‌ها باید دست کم دو کیلومتر از دامداری‎ها، مرغداری‌ها، کارخانه‌های دباغی و دیگر مجتمع‌های تولیدی که بوی ناخوشایند در آنها تولید می‌شود، دور باشد؛ زیرا بوی بد زنبوران را فراری می‌دهد و در اثر کاهش جمعیت، کلنی‎ها نابود می‌شوند. زنبورستان‌ها هم چنین باید از نقاط پر سروصدا؛ مثل، جاده‌های پر رفت و آمد، کارخانه‌های پر سروصدا و غیره به قدر کافی دور باشند تا سروصدا موجب هراس زنبورها و فراری شدن آنها نشود.
16. رعایت فاصله زنبورستان‌ها از هم؛ حداقل فاصله لازم به رعایت زنبورستان‌های مختلف از یکدیگر در هر منطقه ۶ کیلومتر است.
17. رعایت فاصله زنبورستان به جاده؛ بهتر است محل دایمی و حتی موقتی زنبورستان به گونه‌ای انتخاب شود که امکان استفاده از وسایلی چون کامیون و وانت برای بارگیری و تخلیه کندوها و وسایل وجود داشته باشد. البته از این نقطه نظر، بهترین مکان درست لب جاده است، ولی به علت ضرورت رعایت فاصله مناسب از جاده، محل زنبورستان باید در فاصله مناسبی از جاده انتخاب شود که هم مشکلات نزدیکی به جاده را نداشته باشد و هم بتوان کندوها و وسایل را با ماشین از جاده به آن نقطه حمل کرد.
18. سطح زنبورستان و استقرار کندوها روی پایه یا سکو سطح زمین زنبورستان باید دست کم ۳۰ سانتی متر بالاتر از زمین‌های اطراف باشد. چنان چه مقدور باشد که در محوطه زنبورستان شن‌ریزی شود، مطلوب است. زنبوردار باید از ریختن ماسه روی سطح زمین زنبورستان خودداری کند و هرگز زنبورستانش را روی زمین پوشیده از ماسه مستقر نکند، زیرا ماسه به زیر شکم زنبورها می چسبد و پرواز آنها را دشوار می کند. همچنین در اراضی ساحلی دریا یا رودخانه، سطح زنبورستان باید به قدر کافی بالا باشد که خطر آب گرفتگی وجود نداشته باشد. در زنبورستان تحت هر شرایط و به خصوص در نقاط پرباران، نباید کف کندوها را مستقیما روی سطح زمین قرار بدهید، بلکه توصیه می شود کف کندوها روی پایه های مناسب، سنگ بلوک یا جعبه‌های مطمئن مستقر شود تا رطوبت زمین موجب پوساندن تخته کف کندوها و نیز باعث انتقال سرما به داخل کندوها نشود. سطح زنبورستان نباید آسفالت یا بتنی باشد، زیرا در زمستان ممکن است آب در محوطه جمع شود و اگر آسفالت باشد، در تابستان با تابش خورشید گاز و بوی بد متصاعد می شود و زنبوران را ناراحت می کند و فراری می دهد.
19. رعایت فاصله کندوها از هم در یک زنبورستان؛ علاوه بر ضرورت رعایت فاصله ۶ کیلومتر بین زنبورستان‌های مختلف، داخل یک زنبورستان هم باید فاصله کافی بین کندوها رعایت شود تا از غارت و رفتن اشتباهی زنبورها به کلنی‎های مجاور رعایت و از  برهم خوردن تعادل غذایی و جمعیتی کلنی‎ها جلوگیری شود. در یک زنبورستان رعایت فاصله حداقل ۵ /۲ متر بین دو کندو ضروری است.
20. توجه به مکان زنبورستان در رابطه با سمپاشی باغ‌ها و مزارع.
21. حفظ مسافت مکان جدید زنبورستان تا مکان قبلی؛ شعاع پرواز مفید زنبور عسل به ۲ کیلومتر و شعاع پرواز دور آن به ۶ کیلومتر و گاهی به ۱۲ الی ۵ /۱۳ کیلومتر می‌رسد. برای جلوگیری از مراجعت زنبورها به مکان زنبورستان قبلی، مکان زنبورستان جدید تا قبلی باید بیش از ۶ کیلومتر فاصله داشته باشد.